Espainiako Osasun Mentaleko Konfederazioaren arabera, 4 pertsonatik 1ek nahasmendu mental bat du edo jasango du bizitzan zehar, eta, gaur egun, ia erdiek ez dute tratamendurik jasotzen edo jasotzen duten tratamendua ez da egokia. Osasun-sistema publikoak osasun mentalarekin lotutako gaitz guztiak behar bezala artatzeko duen ezintasuna profesional espezialisten faltari zor zaio neurri handi batean; izan ere, Espainian, 100.000 biztanleko 6 psikologo daude eta Europako batez bestekoa, berriz, 100.000 biztanleko 18koa da.
Nahasmendu mentalen eta portaeraren nahasmenduen (aurrerantzean, TMC, gaztelaniazko siglen arabera) arrazoi nagusietako bat lan-jarduera bada ere, argi dago TMC guztiek ez dutela jatorri hori. Gai pertsonalak eta familiakoak alde batera utzita, lan-harremanean ingurune negatiboa eragin dezaketen faktoreak daude, estresak, antsietateak edo depresioak eragindako laneko bajaren probabilitatea areagotzen dutenak. Hainbat azterlanen arabera, TMCak jasateko arriskua areagotzen duten laneko faktoreak, besteak beste, honako hauek dira: lanak pertsonaren oinarrizko itxaropenak behar beste ez betetzea, soldata eskasa, prekaritatea, txandakatze asko, gehiegizko lanaldiak edo familiako bizitzarekin kontziliazio gutxi izatea.
Bestalde, Randstad Research-en 2023ko lehen hiruhilekoko lan-absentismoari buruzko txostenaren arabera, arrazoi horregatik Espainian itundutako lanorduen galera % 6,3koa da, hau da, hiruhileko horretan, batez beste, 992.000 pertsona zeuden medikuaren bajarekin. Lan-absentismo osoaren % 74 aldi baterako ezintasunagatiko bajei dagokie.
Batez beste egun batean lanera joan ez diren pertsonen kopurua.
Iturria: Randstad Research
Horrez gain, Lan Istripuen Mutualitateen Elkartearen (AMAT) txosten batek dioena kontuan hartzen badugu, 2015 eta 2021 bitartean hasitako bajen % 6,5 eta kontingentzia arruntagatiko baja egunen % 15 (COVID-19gatikoak izan ezik) TMCgatik izan dira. Medikuaren bajen bigarren arrazoia da, gaitz muskuloeskeletikoen ondoren, eta batez besteko iraupen luzeena duena da. Halaber, kontingentzia horren batez besteko intzidentzia % 17 igo da aztertutako aldian, langileen % 1,96ra iritsiz. Eragina nabarmenagoa da 35 urtetik beherakoen taldeetan (% 2,16) eta maizago eragiten die emakumeei gizonei baino.
TMCgatik izandako eta amaitutako bajen batez besteko iraupena gora egiten ari da azken urteotan, eta gero eta handiagoa da langileen adinarekin lotuz gero, batez besteko 98 egunekin; batez beste 67 egun dira 35 urtetik beherakoen artean; 101 egun 35 eta 49 urte bitartekoen artean; eta 135 egun 49 urtetik gorakoen artean. Nolanahi ere, edozein kasutan, bajaren iraupena kontingentzia arruntagatikoen batez besteko iraupena baino luzeagoa izan ohi da, kasu horretan 35 egun ingurukoa baita.
Zeres Behatokiaren azterlan batean, TMCak azken urteotan izaten ari diren maiztasunaren, iraupenaren eta bilakaeraren proiekzioa ebaluatzen da, eta uste da nahasmendu horiengatiko bajen kostua 30.000 milioi eurotik gorakoa izan daitekeela 2023an. BPGren bi puntutik gorakoa izan daiteke egungo joerari eutsiz gero, eta osasun-eremuaz harago doan arazo bihur daiteke, egungo gizartearen enpresa-inguruneetan, ingurune politikoetan eta ingurune ekonomikoetan eragin handia izanik.
