Pentsioen erreformaren bigarren zatiaren baitan, 2/2023 Errege Lege Dekretuak, martxoaren 16koak, pentsiodunen eskubideak zabaltzeko, genero-arrakala murrizteko eta pentsioen sistema publikoaren jasangarritasun-esparru berria ezartzeko premiazko neurriei buruzkoak, aldaketa bat egiten du 247. eta 248. artikuluetan eta, horren arabera, Gizarte Segurantzari kotizatzeko modua berdina izango da lanaldi partzialeko langileentzat eta lanaldi osoko kontratuak dituztenentzat.
Aldaketa hori egin aurretik, lanaldi partzialeko langileen ekarpenen denbora-zenbaketari (asteko 35 ordu edo gutxiago) "partzialtasun-koefiziente globala" aplikatzen zitzaion. Horren arabera, Gizarte Segurantzaren Sistemako prestazio ekonomikoetarako benetan konputagarriak ziren egunen guztizkoa murriztu egiten zen, kontratuaren arabera lan egindako denboraren ehunekoaren proportzioan eta hitzarmenak ezarritako gehieneko lanaldiari zegokionez. Adibidez, langile baten hitzarmen kolektiboak astean 40 orduko lanaldia ezartzen bazuen eta astean 30 orduko kontratua bazuen, bere lan-bizitzan denboraren % 75 hartzen zen kontuan (30/40) eta, beraz, Gizarte Segurantzan gutxienez 15 urteko kotizazioa lortu ahal izateko, 20 urtez lan egin behar zuen, eta kotizatutako zenbatekoak bere lanaldi murriztuari zegokion; beraz, bi faktore murriztaile zituen eta ez zen lanaldi osoko langileen neurri berarekin neurtzen. Lanaldi partziala bere lan-bizitzako aldi batean bakarrik gertatzen bazen, murrizketa data horietan bakarrik gertatzen zen.
Horrela, lanaldi partzialean ziharduen langilea kaltetuta ateratzen zen, gainera, bere pentsioa txikiagoa zelako, soldata murriztu bati lotuta egoteagatik eta eskatutako denbora lanaldi osoko langileei eskatzen zitzaiena baino handiagoa izateagatik.
Neurri horren eragina ez zen erretiro-prestaziora soilik iristen; izan ere, denboraren zenbaketaren murrizketa hori kontuan hartzen baitzen ezintasun iraunkorreko, heriotza eta biziraupeneko, aldi baterako ezintasuneko eta adingabeen jaiotza eta zaintzako prestazioetarako ere.
Arau hori indarrean sartu zenetik, Gizarte Segurantzarako ekarpenetarako kontuan hartzen den aldia lanaldi osoko kontratuenaren berdina da. Jakina, soldata txikiagoa izateagatik dagoen aldeari eutsiko zaio, baina sistema bidezkoagoa izango da.
Neurri hori aplikatzearen onura gehien jasoko duten taldeak besteren konturako emakume langileak izango dira, izan ere:
- Norberaren konturako langileek ezin dute lanaldi partzialean kotizatu; beraz, autonomoentzat ez da ezer aldatzen arau horrekin.
- Gaur egun Espainian lanaldi partzialean dauden bi milioi langile baino gehiagotik % 75 inguru emakumeak dira eta, sarritan, seme-alabak edo adineko senideak zaintzeko izaten dute lanaldi partziala, eta gizonen eta emakumeen arteko soldata-arrakala handitzen duen beste faktore bat da.
Neurri hori 2023ko urriaren 1ean jarri zen indarrean, Errege Lege Dekretua BOEn argitaratu eta sei hilabete igaro ondoren.
Arau berri hori 2023ko urriaren 1a baino lehenagoko eta ondorengo lanaldi partzialeko aldiei aplikatzen zaie; hau da, aldi horiek guztiak lanaldi osotzat hartuko dira Gizarte Segurantzaren prestazioak eskuratzeko eta kalkulatzeko orduan. Hala ere, garrantzitsua da aipatzea arau hori ez zaiela aplikatzen data horren aurretik eskubideak sortu zituzten iraganeko egoerei.
